Tachograf - co to jest, jak działa, do czego służy i kto musi go posiadać?

Tak, każdy zawodowy kierowca pojazdu wyposażonego w tachograf cyfrowy powinien posiadać własną kartę kierowcy, która służy do zapisu jego aktywności.

Dane z karty kierowcy należy odczytywać co najmniej co 28 dni, a dane z pamięci tachografu co 90 dni.

Naruszenia przepisów mogą skutkować karami finansowymi, zatrzymaniem pojazdu lub nawet sankcjami karnymi.

Nie, jeżeli jego DMC nie przekracza 3,5 tony lub gdy dany pojazd jest wyłączony z tego obowiązku na podstawie odpowiednich przepisów.

Pojazd specjalny a tachograf – to zagadnienie wzbudza wiele wątpliwości wśród kierowców, którzy zdając sobie sprawę z tego, czym jest tachograf cyfrowy i do czego służy, nie mają pewności, czy pojazd specjalny, np. dźwig lub żuraw, musi być prowadzony przy włączonym urządzeniu rejestrującym czas pracy. Okazuje się, że istnieje stosunkowo prosty sposób na stwierdzenie, kiedy dozwolona jest jazda bez tachografu, jeśli mowa o pojazdach specjalnych. W sytuacji gdy:

• pojazd ma DMC powyżej 3,5 tony oraz jest wyposażony nie tylko np. w podnośnik, ale też skrzynię lub przestrzeń ładunkową pozwalającą na transport towaru, to uznaje się go za przystosowanego do realizacji przewozów, a co za tym idzie – należy w jego przypadku korzystać z tachografu (chyba, że kierowca jest zwolniony z tego obowiązku na podstawie odpowiednich przepisów rozporządzenia WE nr 561/2006),
• pojazd nie jest przystosowany do przewozu towarów, a jedynie do realizacji określonych prac, to jego kierowca nie podlega obowiązkowi korzystania z tachografu.

Od 1 lipca 2026 r. obowiązkiem stanie się posiadanie tachografu w busie o DMC od 2,5 do 3,5 tony, który jest przeznaczony do zarobkowych przewozów międzynarodowych lub kabotażowych. Ten wymóg nie dotyczy z kolei m.in.:

• busów o DMC od 2,5 do 3,5 tony, które są użytkowane jedynie w przewozach krajowych,
• busach o DMC od 2,5 do 3,5 tony, które są wykorzystywane do przewozów własnych (także międzynarodowych).

Aby zasady charakteryzującej tachograf obsługi były klarowne, należy dobrze zapoznać się ze znaczeniem prezentowanych przez to urządzenie piktogramów. Rozumienie tej symboliki jest kluczowe, by wiedzieć np. jak czytać wydruk z tachografu VDO, Stoneridge bądź innej firmy, a także jak korzystać z danego urządzenia. Oznaczenia tachografu dotyczą różnych kwestii, takich jak m.in.:

• aktywności kierowcy – wśród nich można wyróżnić np. odpoczynek (łóżeczko), inny czas pracy (młotki), przekreślony kwadrat (dyspozycyjność), kierownica (czas jazdy),
• tryby pracy, np. praca, kontrola, kalibracja,
• osoby, np. kontroler, kierowca,
• urządzenia bądź funkcje, np. czytnik 1, karta kierowcy,
• inne informacje, np. piktogram oznaczający manualny wpis kierowcy,
• specyficzne warunki, np. transport promem lub koleją,
• kwalifikatory, np. dzienny, tygodniowy.

Warto zaznaczyć, że znaki na tachografie nie muszą się ograniczać wyłącznie do podstawowych piktogramów. Ich pula może być bogatsza w zależności od modelu urządzenia – aby wgłębić się w ustawienia tachografu cyfrowego, należy zapoznać się z jego instrukcją.

Aby poprawnie rejestrować przy pomocy tachografu czas pracy kierowcy, należy zadbać o jego prawidłową obsługę. Jak obsługiwać tachograf cyfrowy we właściwy sposób?Obsługa tachografu cyfrowego na kartę kierowcy, np. VDO czy Stoneridge, może być opisana poglądowo przy pomocy następującej instrukcji postępowania.

1. Aby uruchomić tachograf, przekręć kluczyków do pozycji „zapłonu”.
2. Wsuń kartę do odpowiedniego slotu tachografu.
3. Odczekaj, aż odbędzie się logowanie karty do tachografu. Na wyświetlaczu urządzenia możesz ujrzeć kolejno: komunikat powitalny, czas lokalny i czas UTC, nazwisko właściciela karty kierowcy.
4. Po wczytaniu danych z karty wyświetli się data i godzina, które wskazują czas ostatniego wyjęcia karty z tachografu.
5. Następnie wyświetli się propozycja dokonania wpisu manualnego – zaakceptuj ją lub zrezygnuj z wpisu i potwierdź decyzję.
6. Przed rozpoczęciem pracy bywa konieczne wybranie państwa, w którym zaczynasz trasę, a także ustawienie właściwej aktywności.
7. Na zakończenie dnia pracy wyciągnij kartę z tachografu i zabierz ją ze sobą.

W kontekście poprawności informacji rejestrowanych przez tachograf cyfrowy zmiana auta przez kierowcę nie jest dużym problemem. Należy jednak pamiętać, by dobrze odnotować okres między wyjęciem karty kierowcy z pierwszego pojazdu i zalogowaniem jej do drugiego pojazdu. Można to zrobić poprzez odpowiedni wpis manualny lub prawidłowy opis wydruku z tachografu.

Karta kierowcy, który będzie prowadzić pojazd, powinna znaleźć się w pierwszej szczelinie tachografu cyfrowego (Slot 1, zwykle po lewej stronie).

Tak, jest to zalecane, by wraz z końcem pracy nie zwlekać i zrobić zakończenie dnia na tachografie. Rodzi się jednak kolejne pytanie: pczy można zakończyć i rozpocząć tacho po pauzie, jeśli zapomniało się zrobić zakończenia poprzedniego dnia? W takich wyjątkowych sytuacjach jest to właściwe rozwiązanie – należy odczekać, aż minie cały okres odpoczynku, zrobić zakończenie na tachografie, następnie rozpoczęcie, a po tym można ruszyć w trasę.

To zależy. Wpis manualny, czyli ręczny,musi być wykonywany w sytuacjach, gdy tachograf nie rejestrował automatycznie danych o aktywności kierowcy w pewnych okresach. Wykonywanie wpisów manualnych nie jest konieczne, gdy kierowca nie prowadził pojazdu lub gdy wszystkie informacje o jego aktywnościach były prawidłowo odnotowywane przez tachograf cyfrowy w sposób automatyczny.

Rozumienie stosowanych przez tachograf oznaczeń to podstawowa kompetencja kierowcy zawodowego. Jednym z symboli na tachografie cyfrowym jest znak zapytania, który oznacza brak wpisu manualnego (nieznane działanie).

Nie ma jednoznacznego zakazu pozostawiania karty w tachografie cyfrowym. Należy jednak pamiętać, że to kierowca musi zadbać o to, by np. nikt inny nie prowadził pojazdu, korzystając z jego karty. Dlatego też bezpieczniejszym rozwiązaniem jest zabieranie ze sobą karty kierowcy, gdy opuszcza się pojazd w celu rozpoczęcia odpoczynku dobowego lub tygodniowego.

Dopuszcza się pracę przez maksymalnie 6 cykli dobowych które obejmują czas jazdy, inną pracę i odpoczynek. Na koniec 6 dnia pracy (najpóźniej) należy rozpocząć regularny odpoczynek tygodniowy.

Koszt legalizacji tachografu zależy od kilku czynników, w tym rodzaju urządzenia, jednak przeciętnie to wydatek rzędu kilkuset złotych.

Jeśli tachograf przeszedł proces legalizacji, oznacza się go plombą i specjalną tablicą z informacją o dacie ważności legalizacji. Tę tabliczkę z datą często umieszcza się np. na tachografie bądź przy drzwiach pojazdu od strony kierowcy.

Wiele osób zastanawia się, ile godzin można jechać na tachografie w ciągu dwóch kolejnych tygodni. Zgodnie z przepisami dwutygodniowy czas jazdy kierowcy (łącznie), liczony w dwóch sąsiednich tygodniach, nie może przekroczyć 90 godzin.

Korzystanie z trybu out (trybu poza zakresem) jest możliwe w przypadku m.in. przejazdów prywatnych, serwisowych czy realizowanych po drogach niepublicznych. Należy przy tym trzymać się zaleceń wynikających z obowiązujących przepisów. Jazda w trybie out w nieuprawnionej do tego sytuacji może skutkować karą do 2000 złotych dla kierowcy i do 5000 złotych dla przewoźnika.

Zasada 1 minuty w tachografie cyfrowym polega na tym, że urządzenie odnotowuje w pamięci tę ciągłą czynność, która trwała najdłużej podczas pojedynczej minuty zegarowej. Co to oznacza? Jeśli w danej minucie odpoczynek trwał 45 sekund, a jazda 15 sekund, to urządzenie zapisze w swojej pamięci i na karcie kierowcy tę minutę jako poświęconą w pełni na odpoczynek.